स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षण मंत्री मौलाना आझाद यांनी राष्ट्रीय शिक्षण धोरण तयार केले. मोफत प्राथमिक शिक्षण हे त्यांचे मुख्य उद्दिष्ट होते.
प्रेस मीडिया लाईव्ह
अन्वरअली शेख
मौलाना आझाद यांच्याविषयी जाणून घेऊ -
- मौलाना अबुल कलाम आझाद यांचा जन्म ११ नोव्हेंबर १८८८ रोजी झाला होता. त्यांचे वडील मोहम्मद खैरुद्दीन हे एक मुस्लिम विद्वान होते.
- मौलाना आझाद यांचे पूर्ण नाव - मौलाना सैयद अबुल कलाम गुलाम मुहियुद्दीन अहमद बिन खैरुद्दीन अल-हुसैन असे होते.
- स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षण मंत्री मौलाना आझाद यांनी राष्ट्रीय शिक्षण धोरण तयार केले. मोफत प्राथमिक शिक्षण हे त्यांचे मुख्य उद्दिष्ट होते.
मौलाना आझाद यांचे शिक्षण क्षेत्रातील योगदान बहुमोल आहे. यासाठी त्यांना १९९२ मध्ये सर्वोच्च भारतीय नागरी सन्मान असलेल्या 'भारतरत्न' पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते.
मौलाना आझाद यांना आझाद या नावाने ओळखले जात होते. त्यांनी भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यात देखील सहभाग घेतला होता. ते काँग्रेसच्या वरिष्ठ नेत्यांपैकी एक होते.
- स्वातंत्र्योत्तर भारतात झालेल्या पहिल्या सार्वत्रिक निवडणुकांमध्ये आझाद उत्तर प्रदेशातील रामपूर जिल्ह्यातून खासदार म्हणून निवडून गेले आणि भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री बनले.
- इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (IIT) आणि विद्यापीठ अनुदान आयोग (UGC) च्या स्थापनेचं श्रेय मौलाना आझाद यांनाच दिलं जातं.
मोलाना आझाद यांनी वयाच्या 11 व्या वर्षी पत्रकारितेला सुरुवात केली
आझाद यांनी अगदी लहान वयातच (11व्या वर्षी) पत्रकारितेची सुरुवात केली. 1899 मध्ये, वयाच्या 11 व्या वर्षी, त्यांनी कलकत्ता येथे नैरांग-ए-आलम हे काव्यात्मक मासिक प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली आणि 1900 मध्ये आधीच अल-मिस्बाह या साप्ताहिकाचे संपादक होते.
1908 मध्ये, त्यांनी इजिप्त, सीरिया, तुर्कस्तान आणि फ्रान्सचा प्रवास केला, जेथे ते कमाल मुस्तफा पाशा यांचे अनुयायी, यंग तुर्क चळवळीचे सदस्य आणि इराणी क्रांतिकारकांसारख्या अनेक क्रांतिकारकांच्या संपर्कात आले. आझाद यांनी त्यावेळच्या बहुतेक मुस्लिमांसाठी कट्टरपंथी समजले जाणारे राजकीय विचार विकसित केले आणि ते संपूर्ण भारतीय राष्ट्रवादी बनले.
मौलाना अबुल कलाम आझाद यांनी 15 ऑगस्ट 1947 ते 2 फेब्रुवारी 1958 पर्यंत शिक्षण मंत्री म्हणून देशाची सेवा केली. ते एक महान शिक्षणतज्ञ होते आणि त्यांनी भारताच्या शिक्षण व्यवस्थेचा फेरबदल आणि पुनर्रचना करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
मौलाना आझाद यांनी स्वातंत्र्यसैनिक आणि शिक्षणतज्ज्ञ म्हणून काम केले. देशाच्या विकासातील सर्वात मोठा अडथळा म्हणजे निरक्षरता आहे, असे त्यांचे मत होते. यामुळेच त्यांनी निरक्षरता दूर करण्याचे काम केले.
आझाद यांनी अनेक शैक्षणिक संस्थांच्या स्थापनेत योगदान दिले आहे- विद्यापीठ अनुदान आयोग (UGC), ऑल इंडिया कौन्सिल फॉर टेक्निकल एज्युकेशन (NICTEE), माध्यमिक शिक्षण आयोग, इतर संस्थांसह.
त्यांच्या कार्यकाळात जामिया मिलिया इस्लामिया आणि आयआयटी खरगपूर सारख्या संस्था स्थापन झाल्या. त्यांनी भारतीय सांस्कृतिक संबंध परिषद (ICCR), साहित्य अकादमी, ललित कला अकादमी, संगीत नाटक अकादमी आणि वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (CSIR) ची स्थापना केली.
मौलाना आझाद यांच्या मते, शाळा म्हणजे देशाचे भावी नागरिक तयार करणाऱ्या प्रयोगशाळा
ते म्हणाले होते की कोणत्याही व्यवस्थेचे प्राथमिक उद्दिष्ट संतुलित मन निर्माण करणे आहे ज्याची दिशाभूल केली जाऊ शकत नाही.
मोलाना अबुल कलाम आझाद यांच्या महान आत्म्याला कोटी कोटी प्रणाम